Een motorvoertuig wordt aangedreven door een verbrandingsmotor. Om de werking van de motor gesmeerd te laten verlopen zijn er diverse soorten motorolie ontwikkeld.
Minerale olie is de meest gebruikte motorolie. Deze olie ontstaat door de destillatie van fossiele brandstoffen waaronder aardolie.
De synthetische olie is een product van een chemische synthese. Als basis kiest men zogenaamde nobele moleculen. Deze zijn qua grootte homogeen, hetzelfde. Ook door middel van hydrokraken van een minerale olie verkrijgt men synthetische olie. Deze olie verrijkt men met additieven technieken. Zoals molybdeensulfide dat een zeer lage wrijvingscoëfficiënt heeft. Die toevoeging bevordert de smerende eigenschappen van de motorolie in de motor. Het smeert niet alleen, maar zorgt tevens voor een goede afdichting van de motor. Tevens zorgt het voor de afvoer van de verbrandingswarmte en de wrijvingswarmte van de motor.
Bij 4-takt motoren zijn dat onder andere de uitsteeksels rond de zuigerkappen. Zodoende blijven de motoronderdelen binnen de bedrijfs toleranties. De motor in bedrijf mag immers niet te warm worden of te veel weerstand van de bewegende onderdelen ondervinden. Deze olie voorkomt ook het ontstaan van corrosie in de motor. In 4-takt motoren circuleert de olie via het carter, als de motor op bedrijfstemperatuur is, meerdere malen door de motor heen. De temperatuur en daarmee samenhangend de vloeibaarheid is het belangrijke criterium. Die viscositeit is van belang voor het optimaal functioneren van de oliepompen.
Een draaiende verbrandingsmotor genereert door de wrijving van de metalen onderdelen onvermijdelijk slijpsel in de vorm van hele fijne metaaldeeltjes. Als men de motorolie niet regelmatig ververst werken die deeltjes als eens schuurmiddel. Dat veroorzaakt onnodige slijtage aan de motor, vooral de bewegende onderdelen. Dit kan tot schade aan de motor leiden. Daarom is een 4-taktmotor uitgerust met oliefilters. Die filteren de grovere deeltjes uit de oliestroom door de motor. De fijnere deeltjes slaan neer in de vorm van een soort slib in het oliecarter.
De motorolie in een draaiende verbrandingsmotor vormt een smeerfilm op alle bewegende onderdelen. Die smeerfilm beperkt het contact van de wrijvende oppervlakken van de bewegende onderdelen. Tijdens het rijden op hoog vermogen komt er enorm veel druk op de motoronderdelen te staan. Een goede oliesmering is dus van levensbelang voor de motor.
Die is ook van belang voor de afvoer van de warmte van de motor. Ook voorkomt het dat in het gasmengsel aanwezige zuurstof de metalen onderdelen oxideert en corrodeert.
Tribologie is de studie van smeermiddelen, wrijving en slijtage in verbrandingsmotoren.